نقش میزانسن و نورپردازی در ایجاد فضای معمایی و رمزآلود در سینمای جنایی دیوید فینچر (با تأکید بر فیلمهای دختر گمشده و دختری با تتوی اژدها)
کلمات کلیدی:
نورپردازی, میزانسن, ترس فضایی, سینمای جنایی, دیوید فینچر, رمزآلودگیچکیده
هدف این پژوهش سنجش نقش نورپردازی و میزانسن در شکلدهی ادراک رمزآلودگی و ترس فضایی در دو فیلم جنایی دیوید فینچر است. این مطالعه با رویکرد کمی و بهروش پیمایشی انجام شد. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه محققساخته شامل ۲۰ گویه در پنج سازه نور مستقیم، نور غیرمستقیم، شدت سایه، ترکیب فضایی و توازن قاب بود. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران برابر با ۳۸۴ نفر تعیین شد و تحلیل دادهها با بهرهگیری از آمار توصیفی، آزمون پایایی آلفای کرونباخ، تحلیل عاملی اکتشافی (EFA)، آزمون همبستگی پیرسون و آزمون ANOVA در نرمافزار SPSS انجام گرفت. تمامی شرکتکنندگان تجربه مشاهده دو فیلم مورد مطالعه را داشتند و دادهها بر اساس مقیاس لیکرت پنجدرجهای گردآوری شد. نتایج نشان داد تمامی سازهها از پایایی مطلوب برخوردارند (α بین 0.81 تا 0.87). تحلیل عاملی چهار عامل روشن را تأیید کرد و شاخص KMO=0.873 کفایت نمونه را نشان داد. نتایج همبستگیها بیانگر رابطه قوی میان ادراک ترس فضایی با شدت سایه، نور مستقیم و ترکیب فضایی بود، در حالیکه نور غیرمستقیم رابطه ضعیفتری نشان داد. آزمون ANOVA تفاوت معناداری میان گروههای تخصصی در ارزیابی نور مستقیم و ترکیب فضایی نشان داد و گروه معماری حساسیت بیشتری به این دو سازه داشت. یافتهها نشان میدهد نورپردازی کنترلشده، شدت سایهها و معماری فضایی نقش اساسی در ساختن فضای معمایی و رمزآلود در آثار فینچر دارند و ادراک مخاطب از ترس و ابهام بهطور معناداری تحت تأثیر طراحی نور و میزانسن قرار میگیرد.
دانلودها
مراجع
1. Armstrong KL, Cutting JE. On the physical variables filmmakers use to engage viewers. Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts. 2023:541-52.
2. Wang S, Li J, Feng Y. Human Color Perception: The Impact of Color Perception on Fine-Grained Emotion Prediction in Movie and Television Videos. Sensors. 2024;24(24):24-47.
3. Voodla A, Lotman E, Koines M, Naar R. Cinematographic High-Contrast Lighting Can Facilitate Empathetic Affective Mimicry. Projections: The Journal for Movies and Mind. 2020;14(1).
4. Huang Y. Investigating How Film Lightning Techniques Influence Viewer's Emotional Arousal, Emotional Valence and State Empathy. Tilburg: School of Humanities and Digital Sciences; 2018.
5. Niazi M, Shoukat A, Safa Saif A. Illuminating the Cinematic Palette: A Comparative Analysis of Lighting Techniques and their Emotional Impact in Horror Films. Human Nature Journal of Social Sciences. 2024;5(4):143-56.
6. Huttunen S. Illuminating the Cinematic Palette: A Comparative Analysis of Lighting Techniques and their Emotional Impact in Horror Films. Front Neurosci. 2025;10(19).
7. Ortiz MJ. Films and embodied metaphors of emotion. Leuven: Embodied Cognition and Cinema; 2015.
8. Lefebure H. The Prouction Of Space. Oxford: Blackwell; 1974.
9. Abu-Obeid N, Abuhassan L. Experiencing cinematic architecture: the impact of architecture on the audience emotional engagement. International Journal of Architectural Research Archnet-IJAR. 2023:1-27.
10. McDonnell R, Vyas B, Sikimic U, Wisessing P, editors. Feeling Blue or Seeing Red? Investigating the effect of light color, shadow and realism on the perception of emotion of real and virtual humans. SIGGRAPH Conference Papers '25; 2025; Vancouver.
11. Cao Z, Wang Y, Li R, Xiao X. Exploring the combined impact of color and editing on emotional perception in authentic films: Insights from behavioral and neuroimaging experiments. humanities and social sciences communications. 2024;11.
12. Xu X, Tong W, Wei Z, Xia M. Transforming cinematography lighting education in the metaverse. Visual Informatics. 2025;9(1):1-17.
13. M.abd elrahman elshendidy N, amer s. Applying Roland Barthes' approach to the semiological analysis of the photographic image to cinematography (Applying it to the film: The Silence of the Lambs). مجلة العمارة و الفنون و العلوم الإنسانية. 2023;8(10):380-93.
14. McGowan T. Looking for the Gaze: Lacanian Film Theory and Its Vicissitudes. Cinema Journal. 2003;42(3):27-47.
15. O'Falt C. David Fincher style: Visual elements from Zodiac to Mindhunter cinematography. 2025.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 Mahdi Doosti (Author); Mohammad Behzadpour; Saeed Azemati, Hossein Aali (Author)
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
