نقش طراحی منظر در بهبود رفتارهای شهری پس از بحران: بازسازی منظر در مناطق آسیب دیده: نمونه موردی: سرپل ذهاب
کلمات کلیدی:
طراحی منظر, بحران, بازسازی, معماری, سر پل ذهابچکیده
هدف این پژوهش بررسی نقش طراحی منظر شهری در بهبود رفتارهای روانی و اجتماعی شهروندان در مناطق آسیب‌دیده از بحران، با تأکید بر شهر سرپل ذهاب است. این مطالعه به شیوه توصیفی–تحلیلی و با رویکرد ترکیبی انجام شد. ابتدا با روش کتابخانه‌ای مبانی نظری استخراج گردید و سپس داده‌های میدانی با استفاده از پرسشنامه محقق‌ساخته از میان ۳۸۱ نفر از شهروندان سرپل ذهاب گردآوری شد. نمونه‌گیری به روش تصادفی ساده و بر اساس فرمول کوکران صورت گرفت. ابزار پژوهش شامل سه بخش دموگرافیک، ارزیابی منظر شهری پس از بحران، و سنجش پیامدهای روانی و اجتماعی بود. روایی ابزار به تأیید متخصصان رسید و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ تأیید شد. داده‌ها با نرم‌افزار SPSS و آزمون t تحلیل گردید. همچنین، ۱۵ مصاحبه نیمه‌ساختاریافته برای تحلیل کیفی انجام شد. نتایج تحلیل t تک‌نمونه‌ای نشان داد که طراحی منظر شهری تأثیر معناداری بر بهبود وضعیت روانی (t=8.92, p<0.01) و رفتارهای اجتماعی (t=7.35, p<0.05) شهروندان دارد. همچنین، ۹۱٪ از پاسخ‌دهندگان معتقد بودند بازطراحی فضاهای عمومی موجب بازگشت حس امنیت و آرامش روانی شده است. تحلیل کیفی مصاحبه‌ها نیز نشان داد که منظرهای بازسازی‌شده نماد بازگشت به زندگی عادی و تقویت سرزندگی شهری هستند. طراحی منظر شهری پس از بحران، نقشی فراتر از بازسازی کالبدی داشته و در بهبود سلامت روان، تعاملات اجتماعی، و بازسازی هویت شهری مؤثر است. توجه به رویکردهای مشارکتی و عناصر روان‌شناختی در طراحی منظر می‌تواند تاب‌آوری شهری را در شرایط بحرانی ارتقا بخشد.
دانلودها
مراجع
1. Vale LJ, Campanella TJ. The resilient city: How modern cities recover from disaster: Oxford University Press; 2005.
2. Gehl J. Life Between Buildings: Using Public Space: Island Press; 2011.
3. Francis M, Giles-Corti B, Wood L. Creating healthy environments: Design for health in the post-disaster city. Urban Design International. 2012;17(3):174-86.
4. Kaplan R, Kaplan S. The Experience of Nature: A Psychological Perspective: Cambridge University Press; 1989.
5. Ulrich RS. View through a window may influence recovery from surgery. Science. 1984;224(4647):420-1.
6. Thompson CW. Linking landscape and health: The recurring theme. Landscape and Urban Planning. 2011;99(3-4):187-95.
7. Ahern J. Green infrastructure for cities: The spatial dimension. Cities of the Future: Towards Integrated Sustainable Water and Landscape Management2007. p. 267-83.
8. Karimi S, Hosseini M. Analyzing the Impact of Urban Open Space Design on Citizens' Psychological Well-being in Crisis Conditions. Journal of Landscape Architecture Research. 2019;7(2):29-42.
9. Soleimani F. The Impact of Open Spaces on Psychological Health Improvement in Rehabilitation Centers. Quarterly Journal of Environment and Psychology. 2019.
10. Afshar E, Sohrabi Z. The Role of Landscape Design in Reconstructing Collective Memory After a Crisis: A Case Study of the Golestan Flood. Journal of Art and Environment. 2021;5(2):41-58.
11. Corner J. The agency of mapping: Speculation, critique and invention. In: Cosgrove D, editor. Mappings: Reaktion Books; 1999. p. 213-52.
12. Jewkes Y, Moran D. Prison architecture and the need for reform: A case study of Bastøy Prison, Norway. Punishment & Society. 2017;19(3):255-75.
13. Shirzadi M, Fasihi E. Urban Landscape Reconstruction in Damaged Areas with an Emphasis on Improving Quality of Life. Urban Research Journal. 2021;12(3):45-60.
14. Stavrides S. Common Space: The City as Commons: Zed Books; 2016.
15. Francis M, Giles-Corti B, Wood L, Knuiman M. Creating sense of community: The role of public space. Journal of Environmental Psychology. 2012;32(4):401-9.
16. Groat L, Wang D. Architectural research methods: John Wiley & Sons; 2013.
17. Babbie E. The Practice of Social Research: Cengage Learning; 2020.
18. N V, Fasihi M. The Role of Landscape Regeneration in Enhancing Urban Resilience After a Crisis. Iranian Journal of Architecture and Urban Planning. 2021;12(3):45-56.
19. Aghazadeh S. Designing Open Environments with an Environmental Psychology Approach: University of Tehran Press; 2014.
20. Johnson M. Designing for Recovery. Journal of Urban Design. 2007;12(2):145-62.
21. Nasiri-Moghaddam M, Sharifi N. Urban Landscape and Social Resilience After a Crisis. Quarterly Journal of Landscape Architecture Research. 2019;9(1):59-72.
22. Nassauer JI. Messy ecosystems, orderly frames. Landscape Journal. 1995;14(2):161-70.
23. Hanson J. Reclaiming Public Spaces in Post-Conflict Cities. Urban Studies Journal. 2019;56(7):1289-307.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 Mohammad Matin Sharifpour; Mohammad Behzadpour (Author)
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
