تحلیل الگوهای هویتی در طراحی فضاهای شهری مبتنی بر اصول هنر اسلامی

چکیده

این پژوهش به بررسی نقش اصول هنر اسلامی در تقویت هویت فرهنگی و تعلق مکانی در طراحی فضاهای شهری می‌پردازد. استفاده از عناصر کلیدی هنر اسلامی مانند هندسه منظم، رنگ‌های خاص، الگوهای تکراری و نمادهای فرهنگی در معماری و طراحی شهری، علاوه بر زیباسازی فضاها، به ایجاد پیوند معنوی و عاطفی میان شهروندان و محیط کمک کرده و حس تعلق به مکان را در آن‌ها تقویت می‌کند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که استفاده از هندسه و تقارن در طراحی مساجد و میدان‌های عمومی به تقویت حس نظم و هماهنگی میان افراد منجر می‌شود و فضایی برای تعاملات اجتماعی و فرهنگی فراهم می‌آورد. همچنین، استفاده از رنگ‌های آرامش‌بخش مانند آبی و سبز که در هنر اسلامی متداول هستند، موجب افزایش حس تعلق و ارتباط معنوی در میان افراد می‌شود. بررسی نمادها و الگوهای تکراری نیز نشان می‌دهد که این عناصر با ایجاد حس تداوم و ثبات در فضاهای عمومی، به تقویت هویت فرهنگی و ایجاد پیوند عمیق‌تر با ارزش‌های بومی کمک می‌کنند. این پژوهش بر آن است که با ارائه راهکارهایی بر مبنای اصول هنر اسلامی، بتوان در طراحی فضاهای شهری معاصر به ایجاد فضایی معنادار و هویت‌بخش پرداخت که نه تنها با نیازهای فیزیکی بلکه با نیازهای فرهنگی و معنوی افراد نیز هماهنگی داشته باشد. این رویکرد می‌تواند به عنوان راهکاری موثر برای مقابله با چالش‌های جهانی‌سازی و حفظ ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی در شهرهای اسلامی به کار رود.