اخلاق از دیدگاه ابن مسکویه و نقش آن در سیر تاریخی تعزیه

چکیده

اندیشه و نظریات ابن مسکویه سهمی مهم در مبانی نظری فرهنگ و تمدن اسلامی دارد، بخش مهمی از مبانی فکری و نظری او را می‌توان در سیر تاریخی تعزیه از طریق تحلیل متنی مفاهیم و مؤلفه‌هایی که در این خصوص بیان کرده، شناخت. تحلیل تاریخی تعزیه می‌تواند زوایای مهمی از اندیشه ابن مسکویه را که در پس معنای ظاهری و آشکار مفاهیم و واژگان کلیدی نهفته است، نمایان سازد. یافته‌ها نشان می‌دهند که افراد در طی مراسم محرم، از زندگی فردگرایانه روزمره خود خارج شده و به جهان اجتماعی و وجدان جمعی پیوندی مجدد می‌یابند (زرچینی، 1395) و به همین دلیل همبستگی اجتماعی و اقتدار اخلاقی را که با این مناسک عجین است، تقویت و بازتولید می‌کند. شرکت در مراسم عزاداری محرم، حس تعلق به یک هویت جمعی و تمایز اجتماعی را در افراد ایجاد کرده و با کنار گذاشتن فردیت خود، آن­ها را به وجدان جمعی متصل می‌کند. این امر به ویژه در دهه اول محرم مشهود است، زمانی که آزادگی و آزاداندیشی الهام گرفته از حماسه عاشورا در سراسر ایران اسلامی به نمایش گذاشته می‌شود.